Ağız ve diş sağlığının korunmasında düzenli fırçalama ve diş ipi kullanımı kadar önemli bir diğer adım da diş taşı temizliğidir. Diş taşı (tartar), zamanla diş yüzeyinde biriken plakların sertleşmesiyle oluşur ve bu sert yapının evde temizlenmesi mümkün değildir. Profesyonel bir klinik ortamında, uzman bir diş hekimi tarafından yapılan bu işlem hem genel ağız sağlığını destekler hem de ileri dönemlerde oluşabilecek birçok problemin önüne geçer.
Bu yazıda diş taşı temizliğinin ne olduğunu, nasıl yapıldığını, faydalarını, olası yan etkilerini ve toplum arasında yanlış bilinen doğruları tüm detaylarıyla ele alacağız.
Diş Taşı Nedir? Nasıl Oluşur?
Diş taşı; tükürükte bulunan minerallerin, diş yüzeyindeki bakteri plaklarıyla birleşerek sertleşmesi sonucunda oluşan bir yapıdır. Plaklar düzenli olarak temizlenmediğinde yaklaşık 24–72 saat içinde sertleşmeye başlar ve tartar hâline gelir.
Diş taşının oluşma nedenleri:
- Yetersiz ağız bakımı
- Düzenli diş ipi kullanmamak
- Şekerli ve nişastalı gıdaların sık tüketimi
- Yetersiz su tüketimi
- Sigara kullanımı
- Tükürük yapısı ve genetik faktörler
- Diş eti hastalıkları
Diş taşı hem estetik açıdan rahatsızlık verir hem de ağız kokusu, diş eti kanaması ve diş kaybına kadar ilerleyebilen ciddi problemlere yol açabilir.
Diş Taşı Temizliği Nasıl Yapılır?
Diş taşı temizliği, halk arasında “detartraj” adıyla da bilinir ve diş hekiminin özel cihazlarla yaptığı profesyonel bir işlemdir.
1. Ultrasonik Temizleme
Günümüzde en sık kullanılan yöntemdir. Cihaz ucunda titreşim oluşturan bir metal parça bulunur. Bu titreşim, diş taşını yerinden oynatarak parçalanmasını sağlar. Aynı anda su spreyi ile diş yüzeyi soğutulur ve temizlenir.
2. El Aletleri ile Temizleme (Küretaj)
Daha detaylı alanlara ulaşmak için hekim özel küret aletleri kullanabilir. Bu işlem, özellikle diş eti altındaki birikintiler için tercih edilir.
3. Parlatma (Polishing)
Diş taşı temizliğinden sonra diş yüzeyi hafif pürüzlü kalabilir. Diş hekiminiz bu pürüzleri ortadan kaldırmak için özel parlatma macunu ve lastik uç kullanır. Bu adım hem daha beyaz bir görünüm verir hem de yeni plak oluşumunu azaltır.
4. Flor Uygulaması (İsteğe Bağlı)
Bazı kliniklerde işlem sonunda diş minesinin güçlenmesi için flor jel veya vernik uygulanabilir.
Diş Taşı Temizliği Acıtır mı?
En sık sorulan sorulardan biri budur.
Cevap: Hayır, genellikle acı veya ağrı vermez.
Ultrasonik cihazın titreşimini hissetmeniz normaldir ancak bu rahatsız edici bir durum değildir. Hassas dişlere sahip kişilerde hafif bir sızlama olabilir fakat bu tolere edilebilir düzeydedir.
Ağrı eşiği düşük olan hastalar için gerekirse lokal anestezi uygulanabilir.
Diş Taşı Temizliği Zararlı mıdır? Diş Minesini Çizer mi?
Toplumda yaygın bir inanış vardır:
“Diş taşı temizliği dişlerin minesini çizer.”
Bu kesinlikle yanlıştır.
Diş taşı temizliği, doğru tekniklerle yapıldığında diş minesine zarar vermez. Aksine diş taşının diş eti çevresinde yarattığı baskıyı ortadan kaldırarak dişlerin daha sağlıklı olmasını sağlar.
Diş taşı temizliği, tıpkı saç kesimi gibi düzenli aralıklarla yapılması gereken bir işlemdir ve diş sağlığı için zararlı değil, faydalıdır.
Diş Taşı Temizliğinin Faydaları
- Ağız kokusunu azaltır
Diş taşları, bakterilerin tutunması için ideal bir yüzeydir. Temizlendiklerinde ağız kokusu belirgin şekilde azalır. - Diş eti hastalıklarının ilerlemesini durdurur
Gingivitis ve periodontitis gibi hastalıkların başlangıcında yapılacak işlem, hasarın derinleşmesini engeller. - Diş kaybı riskini azaltır
İleri seviye diş taşları, diş köklerini zayıflatır. Temizlik bu riski ortadan kaldırır. - Daha beyaz bir görünüm sağlar
Diş taşı sarımsı veya kahverengi bir görüntüye sahiptir. Temizlik sonrası dişlerin doğal rengi ortaya çıkar. - Diş eti kanamalarını durdurur
Diş taşı temizlendikten birkaç gün sonra kanamalar belirgin şekilde azalır. - Ağız bakımını kolaylaştırır
Pürüzsüz yüzeylerde plak birikimi daha zor olur.
Diş Taşı Temizliği Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler
- İlk 24 saat çok sıcak-soğuk yiyeceklerden kaçının.
- Asitli içecek ve sigara tüketimi en az 1 gün ertelenmeli.
- Hafif diş eti hassasiyeti normaldir; 1–2 gün içinde geçer.
- Nazik fırçalama ve düzenli diş ipi kullanımına devam edilmelidir.
- Eğer kanama veya şişlik uzarsa diş hekiminize danışmalısınız.
Diş Taşı Tekrar Oluşur mu?
Evet, ağız bakımına dikkat edilmezse diş taşı tekrar oluşabilir. Oluşma hızı kişiye göre değişir.
Genel olarak 6 ayda bir diş hekimi kontrolü ve temizlik önerilir.
Sigara içenlerde, kahve-çay tüketimi yoğun olanlarda bu süre 3–4 aya düşebilir.
Evde Diş Taşı Temizlenir mi?
Kesinlikle hayır.
Evde satılan “diş taşı kazıma aletleri” ile yapılan işlemler diş minesine ciddi zarar verebilir, diş etlerinde kesilmelere ve enfeksiyona yol açabilir.
Diş taşı yalnızca profesyonel cihazlarla, diş hekimi tarafından temizlenmelidir.
Diş Taşı Oluşumunu Nasıl Engelleyebilirsiniz?
- Günde iki kez etkin fırçalama
- Günde bir kez diş ipi veya arayüz fırçası
- Elektrikli diş fırçası kullanmak
- Şekerli/sulu gıdalardan uzak durmak
- Sigarayı bırakmak
- Düzenli profesyonel bakım
Bu alışkanlıklar yeni diş taşı oluşumunu büyük ölçüde engeller.
Sonuç: Diş Taşı Temizliği Ağız Sağlığı İçin Vazgeçilmezdir
Diş taşı temizliği yalnızca estetik bir işlem değildir; ağız kokusundan diş kaybına kadar ilerleyebilen birçok sorunun önüne geçen temel bir tedavi yöntemidir. Düzenli aralıklarla yapılması, diş eti sağlığını korur, gülüşünüzü daha estetik hâle getirir ve genel yaşam konforunu artırır.
Ağız ve diş sağlığınız için mutlaka yılda en az iki kez diş hekiminize kontrol yaptırmayı ihmal etmeyin.
Turkish 
English